اسلاید شو

چه افرادی رجعت می کنند ؟

چه افرادی رجعت می کنند ؟

روایاتی که تنها بر رجعت مۆمنان خالص دلالت دارند، با روایات مربوط به خواندن دعای عهد در چهل روز که عمومیت رجعت همه خوانندگان را می‌رساند، چگونه قابل جمع است؟‌ در حدیثی می‌خوانیم: رجعت برای همه مردم نیست و فقط مربوط به مۆمنین خالص و مشرکین خالص است؛ عن محمد بن مسلم قال: سمعت حمران بن أعین و أبا الخطاب یحدثان جمیعاً قبل أن یحدث أبو الخطاب ما أحدث‏ أنهما سمعا أبا عبد الله(علیه السلام) یقول: «أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ عَنْهُ وَ یَرْجِعُ إِلَى الدُّنْیَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام)

، وَ إِنَّ الرَّجْعَةَ لَیْسَتْ بِعَامَّةٍ بَلْ هِیَ خَاصَّةٌ، لَا یَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْکَ مَحْضاً». اما در احادیث دیگری داریم که هر کس چهل روز دعای عهد را بخواند از اصحاب امام مهدی(عج) خواهد بود و اگر تا قبل از ظهور مرده باشد؛ زنده می‌شود تا در رکاب امام مهدی(عج) باشد، برای نمونه؛ روی عن جعفر بن محمد الصادق(علیه السلام) أنه قال: «مَنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ کَانَ مِنْ أَنْصَارِ قَائِمِنَا عَلَیْهِ السَّلَامُ، فَإِنْ مَاتَ قَبْلَهُ أَخْرَجَهُ اللَّهُ تَعَالَى مِنْ قَبْرِهِ، وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ بِکُلِّ کَلِمَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ، وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیِّئَةٍ»».

طبق این حدیث ممکن است فردی که مۆمن عادی باشد؛ اما چون چهل روز دعای عهد خوانده در رکاب امام مهدی(عج) خواهد بود؛ در صورتی که طبق حدیث بالا این مۆمن فرضی نمی‌تواند از رجعت کنندگان باشد. این تعارض بین دو روایت را چگونه باید حل کرد؟! و در مجموع چه افرادی رجعت می‌کنند؟!

پاسخ:

رجعت، یکی از اعتقادات اساسی شیعه است که می‌توانیم در یک تقسیم‌بندی ابتکاری آن‌ را به دو دسته، رجعت امامان معصوم(علیهم السلام) و رجعت غیر معصوم دسته‌بندی کرد. در ادامه همان تقسیم می‌توان رجعت غیر معصوم را نیز به دو دسته رجعت مۆمنان خالص و رجعت کافران و مشرکان اصلی و متعصب (سران کفر و شرک) تقسیم کرد.

اما همان‌طور که در پرسش گفته شد؛ در روایتی امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «اولین کسی که از امامان رجوع می‌کند، امام حسین(علیه السلام) است، پس بدانید که [این] رجعت عمومی نیست، بلکه مخصوص خواص است، همانا کسانی در زمان قیام قائم ما رجوع می‌کنند که دارای ایمان محض و خالص یا مشرک محض و متعصب باشند».[1]

از طرفی در برخی از روایات از جمله روایتی که در ذیل دعای عهد آمده است، امام صادق(علیه السلام) فرموده: «هر کسی که این دعا را در چهل صبح بخواند از انصار قائم ما می‌شود و اگر پیش از ظهور وفات کرده باشد خداوند او را جزو رجعت کنندگان قرار می‌دهد».[2]

رجعت مۆمنان خالص همان‌طور که گفته شد بدون شرط (لا بشرط) است، اما با تقدیر و رحمت الهی برای کسانی که به این درجه از ایمان نرسیده باشند، همه راه‌ها بسته نشده و به شرطی رجعت می‌کنند که برخی از امور و شرایط را ملتزم شده و انجام دهند که از جمله می‌توان به قرائت دعای عهد اشاره کرد

تقسیم‌بندی ذکر شده به خصوص تقسیم رجعت به رجعت مۆمنان خالص و مشرکان متعصب و لجوج، تقسیمی به قول معروف «بلا شرط» است. توضیح این‌که وقتی در روایت آمده است که چنین مۆمنان و چنین مشرکانی بعد از سپری  شدن دوران غیبت حضرت حجت(عج)، به دنیا باز می‌گردند تا مۆمنان به پاس ایمان و پایداریشان، فیض حضور در رکاب آن حضرت را درک کنند و مشرکان به جُرم همه خیانت‌ها و ظلم‌ها و حق کشی‌ها، به سزای دنیوی اعمالشان برسند، می‌بینیم که برای این رجعت هیچ شرطی -جز ایمان خالص و شرک محض که در وجودشان نهفته است- ذکر نشده است، پس این دو دسته بدون هیچ شرط زائدی[3](بلا شرط) به این دنیا باز گردانده می‌شوند، مثلاً برای بازگشت آنان گفته نشد، اگر زیارت عهد یا چیزی شبیه به آن ‌را خوانده باشند به این دنیا بازمی‌گردند، و اصولاً خواندن زیارت عهد، خصوصاً توسط مشرکان! که در این روایت در کنار مۆمنان خالص آمده است، حرف لغو و بیهوده‌ای است.

اما آنچه در دعاهایی همانند دعای عهد آمده و مۆمنان به خواندن آن پایبند هستند، رجعت مۆمنانی است که آرزوی همراهی و همیاری امام مهدی(عج) را در ذهن خود داشته و غیر از آن‌که سعی می‌کنند زندگی خود را در راستای خواسته‌های خداوند و مطابق احادیث و روایات اهل بیت(علیهم السلام) قرار دهند؛ جهت نائل شدن به این فیض عظیم، مشتاقانه به ادعیه‌ای پناه می‌برند که قرائت آن با شرایطی؛ احتمال رسیدنشان را به این فیض حضور؛ صد چندان می‌کند. چنین مۆمنانی اگرچه از ایمان خالص بهره نبرده باشند و به قول روایت «محض ایمان» نباشند ولی راهی برای رسیدن آنان به محبوبشان بازمانده تا با تمسک به آن، به آرزوی خود برسند و کام تشنه‌شان را از جاری زلال آن امام سیراب و نقشی هر چند کوچک؛ در تحقق عدالت جهانی و سعادت همگانی بشریت داشته باشند.

رجعت، یکی از اعتقادات اساسی شیعه است که می‌توانیم در یک تقسیم‌بندی ابتکاری آن‌را به دو دسته، رجعت امامان معصوم(علیهم السلام) و رجعت غیر معصوم دسته‌بندی کرد . در ادامه همان تقسیم می‌توان رجعت غیر معصوم را نیز به دو دسته رجعت مۆمنان خالص و رجعت کافران و مشرکان اصلی و متعصب (سران کفر و شرک) تقسیم کرد

با بیان علمی‌تر می‌توان چنین گفت: رجعت مۆمنان خالص همان‌طور که گفته شد بدون شرط (لا بشرط) است، اما با تقدیر و رحمت الهی برای کسانی که به این درجه از ایمان نرسیده باشند، همه راه‌ها بسته نشده و به شرطی رجعت می‌کنند که برخی از امور و شرایط را ملتزم شده و انجام دهند که از جمله می‌توان به قرائت دعای عهد اشاره کرد، رجعت چنین مۆمنانی به اصطلاح «بشرط شیء» است؛ یعنی به شرط انجام برخی از امور؛ و اصولاً این دو روایت دو موضوع متفاوت را بیان کرده‌اند. اول: رجعت مۆمنان واقعی بدون هیچ شرطی؛

دوم: رجعت مۆمنان عادی با شرایطی، پس التزام به هر دو روایت مشکلی نداشته و جمع بین آن دو، محظوری را در پی ندارد.

نتیجه این‌که؛ می‌توان تقسیم‌بندی رجعت کنندگان را اصلاح کرد که مۆمنان نیز از جهت رجعت کنندگان، به دو دسته تقسیم می‌شوند: آنان که محض ایمان‌اند و تمام زندگیشان در راستای تحقق عدالت جهانی و سعادت بشریت صرف شده است، دوم کسانی از مۆمنان که به مقام دسته اول نمی‌رسند؛ اما به علت برخی از امور – که قرائت دعای عهد در چهل صبح، می‌تواند از جمله آن باشد - رجعت می‌کنند و آن مۆمنان، امام زمان(عج) را یاری می‌دهند.

 -----------------------------------------------------

پی نوشت:

[1]. حلی، حسن بن سلیمان بن محمد، مختصر البصائر، محقق و مصحح: مظفر، مشتاق، ص 107، مۆسسة نشر اسلامی، قم، چاپ اول، 1421ق.

[2]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ص 663، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1419ق.

[3]. بدون هر شرط خارجی که موجب تحقق رجعت برایشان شود.